24 Soruda “Otomobilinizi Kışa Hazırlayın”

24 Soruda “Otomobilinizi Kışa Hazırlayın”
İstatistiklere göre kışın hem trafik kazaları hem de yolda kalma oranları artmaktadır. Sürücüler, araçlarını kışa uygun hale getirirse bu oranlarda da azalmalar görülmektedir. Yurdumuzun birçok bölgesinde kış yüzünü yavaş yavaş göstermeye başladı. Artık aracın kontrollerini geciktirerek, riskinizi büyütmemelisiniz!Kış koşullarına hazırlanmamış araçlarda oluşabilecek sorun ve aksaklıklar can ve mal kayıplarına neden olabiliyor. Genel kanının aksine, otomobillerin kış bakımlarının yapılması için kar yağışının başlaması veya hava sıcaklıklarının eksi derecelere düşmesi gerekmiyor. Unutmamalıdır ki ideal ve sorunsuz sürüş, sürekli bakımlı olan araçlarla mümkün olabilmektedir.Yola çıkmadan önce gerekli hazırlıklar/kontroller yapılmalıdır. Kasım ayında kış lastiklerinizi taktırmak, bir sonraki kış döneminde kullanmak üzere nisan ayında çıkartmak en önemli husustur.Önemli Hatırlatma: 2012 yılında yayınlanan bir genelge ile tüm Türkiye’de hafif ticari araçlar, otobüsler ve kamyonlara kış lastiği takma zorunluluğu getirildi. Bu uygulama 01 Aralık – 1 Nisan tarihileri arasındadır.Kış bakımı neden önemlidir?Sıcaklıkların büyük ölçüde düştüğü ve soğukların kendini iyiden iyiye hissettirdiği bu günlerde sorunsuz bir otomobil için mutlaka otomobilinizi kışa hazırlamalısınız. İklim koşullarının ani değişmeler gösterdiği bir dünya gerçeği var ortada. Bundan dolayı sonbaharda bile sıfırın altında sıcaklarla, karla, buzla ve aşırı derecede yağışlarla karşılaşmak mümkündür. Normal şartlarda sorun olmayan bir olumsuzluk, kış şartlarında tehlikeli olabilmektedir. Bu nedenle, kış bakımı büyük önem taşımaktadır. Yoğun yağışlı ve sert kış şartlarında hasar ve yaralanmalı kazalardan korunmanın yolu, mecbur kalmadıkça araç kullanmamaktır.  Soğuk, sisli, yağışlı ve karlı havaların yaklaştığı şu günlerde otomobil kullanmak her zaman olduğundan daha fazla risklidir.Otomobiliniz kışa ne kadar hazır?Havaların soğumasıyla birlikte öncelikle antifrizinizin donma derecesi ayarlanmalı, termostatın durumu kontrol edilmelidir. Soğutma sisteminde kaçak olup olmadığı kontrol edilmeli, kalorifer sistemi gözden geçirilmeli ve lastiklerin kontrolü ve hava ayarları yapılmalıdır. Kışın kullanacağınız lastiklerin diş derinliğinin de en az 4 mm olmasına azami önem göstermelisiniz. Akü kontrol edilmeli, aydınlatma sisteminin ayarları kontrol edilmeli, fren sisteminin performansı gözden geçirilmelidir. Silecekler ve su püskürtme sisteminin iyi durumda olması sağlanmalı ve en önemlisi araçta bulundurulması zorunlu olan araç ve gereçlere, kar zinciri ve çekme halatı eklenmelidir. Soğukların da etkisiyle yollardaki çukurlar, lastik ve tekerlere zarar verebilir. Ayrıca, tuzun paslanmaya sebep olduğunu ve küçük çakıl taşlarının da boyayı zedelediği akıldan çıkarılmamalıdır. Kullanılan yağların viskozitelerine (akıcılık özelliklerine) azami dikkat sarf edilmelidir. Kış geldiğinde pek tabi olarak dışarıdaki sıcaklık düşer. Gecenin tüm soğuğundan sonra motorun içindeki yağın akıcılık özelliği azalır yani viskozitesi artar. İlk çalışma anında katılaşmış yağın motor içindeki dolaşımı akıcılığı yüksek olan yağ kadar iyi olmaz. Ayrıca kirli yağ motor içinde temiz yağ kadar kolay dolaşmaz.Kış aylarında motor bakımında nelere dikkat edilmelidir?Otomobilin mekanik aksamlarının bakımı kış aylarında kritik öneme sahiptir. V kayışının, hava filtresinin ve motorun soğutma işlevini sağlayan antifriz sıvısının kontrolünün yapıldığından emin olunmalıdır. Özellikle eski model araçlarda termostat ve devirdaim pompasındaki işlev bozuklukları, motorun ısınma/soğutma standartlarını değiştirerek yakıt tüketimini artırır ve arıza durumunda kalıcı hasarlara yol açabilir. Bulunduğunuz bölgenin sıcaklık değerlerine uygun antifriz sıvısı ve yüzdesinin kullanıldığından emin olunmalıdır.Antifriz kontrolü neden önemlidir?Antifriz, sıfır derece ve altında radyatör suyuna katılarak suyun donmasını önleyen kimyasal madde. Antifriz ayrıca radyatörü ve soğutma sistemini pas ve korozyondan korumak amacıyla da kullanılır. Türkiye iklim koşullarında maksimum koruma için %33 ile %50 arasında antifriz kullanımı tavsiye edilmektedir. Karışım yaparken sert sulardan kaçınılması gerekir. Çünkü sert sular antifrizin içindeki koruyucu katıkların etkisini azaltır. Bu nedenle musluk suyu yerine yumuşatılmış ve distile edilmiş su kullanılması tavsiye edilir.Aracınızın radyatöründeki antifriz ve su karışımının ideal ölçüde olması gerekir. Bu karışımdaki ölçünün değişmesi, sıcak ve soğuk koşullarda aracın performansını olumsuz yönde etkiler.Isıtma ve klima sisteminde nelere dikkat edilmelidir?Tüm teknik ve mekanik kontrolleri yaptıktan sonra aracın kalorifer ve klima sisteminin verimli çalıştığından emin olunmalıdır. Kalorifer hortumları ve radyatörünün sürüş sırasında arızalanması yalnızca üşümenize değil, camlarda oluşacak buharın giderilmesinde güçlüğü de neden olabilir. Klimalı araçlarda polen filtresinin performansı önemlidir. Ayrıca cam ve varsa ayna ısıtıcılarının fonksiyonu da kontrol edilmelidir.Elektrik sisteminde ne gibi kontroller yapılır?Sürekli sıcaklık değişimlerine bağlı olarak eski model araçların motor elektrik aksamlarında oksitlenmeler vuku bulabilir. Bu durum iletkenliğin azalmasına sebep olur. Ayrıca bağlantı kabloları ile varsa distribütör ve platin gibi ateşleme sistemi elemanları kontrol edilmelidir.Kışın sürekli gereksinim duyacağınız farlar, fren, sinyal ve sis lambalarının yandığından ve ayarlarının uygunluğundan emin olunmalıdır. Bunlara ilave olarak buji kontrollerini yaptırın ve gerekiyorsa değiştirin.Kış koşullarında akülerin performansı azalır mı? Soğuk havalarda aküdeki kimyasal reaksiyonlar yavaşlar ve doğal olarak performansı da bir miktar düşer. Buna ek olarak kış aylarında rezistans ve far gibi elektrikli ekipmanların daha fazla kullanılması nedeniyle akü daha büyük bir yük altında çalışır. Bakımlı tip akülerde, akü suyu ve asit yoğunluğu gibi kontrollerin yapılması yolda kalmamak adına önemlidir. Ömrünü doldurmaya yakın aküler kış ayının sertliği hissedilmeden önce değiştirilmelidir.Kış aylarında silecekler ve silecek suyu kontrollerinde dikkat edilecek hususlar nelerdir?Kış aylarında güvenli bir sürüş için silecekler ve silecek sıvısı önemlidir. Yağışlı havalarda en büyük yardımcınız olacak bu konular sürekli kontrol edilmelidir. Silecek lastiklerinde herhangi bir aşınma ve yırtılma varsa yada çok gürültülü ve atlayarak silme sağlıyorsa silecek lastiği hemen değiştirilmelidir.Sıfır derecenin altındaki sıcaklıklarda, sileceklerin donarak cama yapışmaması için araç park edildiğinde sileceklerin kaldırılması, silecek suyunun donmaması için de özel silecek sıvısının kullanılması gerekir. Donma eşiği yüksek silecek sıvısı kullanılmalı, kireçli su kullanmaktan kaçınılmalıdır. Ayrıca silecek suyu püskürtücülerinde bir tıkanıklık varsa bunlar toplu iğne ile açılabilir ve yönleri ayarlanabilir.Kış aylarında araçların el freni çekilmeli midir? Neden?Bu durum özellikle kampanalı fren tertibatına sahip araçlar için geçerlidir. Islak zeminlerde kampanalar arasına giren su, soğuk kış gecelerinde donarak balataların kampananın iç yüzeyine yapışmasına neden olmakta ve fren sistemi arızalanabilmektedir. Park yeriniz düz bir zeminse, araç vitese takılı ve uygun önlemler alınarak park edilmelidir.Kış lastiği nedir? Kış lastiği ile ilgili RMA (Rubber Manufacturers Association – Kauçuk Üreticileri Birliğinin) ve ASTM (American Society for Testing Materials &#8211
; Amerikan Malzeme Test Birliği) şartlarını sağlayan lastiklerde kar tanesi (snowflake) işareti/sembolü kullanılır. Bu sembolü taşıyan lastikler, kış lastiğidir. Yaz lastiklerinin malzemesi 7 °C’nin altındaki sıcaklıklarda sertleştiği için yol tutuşu azalmaktadır. Kış lastiklerinin ise, özel profillerinin yanı sıra, üretildikleri malzeme daha yumuşaktır ve 7 °C’nin altındaki soğuk hava şartlarında kuru asfalt, kar ve buzda tutunmayı artırmaktadır. Kış lastiği diye adlandırılan lastik, fren özelliğinin yanında çekiş özelliği de artırılmış lastiklerdir. “Kış lastiği risk yönetimi sağlarken, kar zinciri kriz yönetimine sebebiyet verir”.Kış lastiklerindeki kar tanesi (snowflake) işareti/sembolüDört mevsim lastiği ile kış lastiğinin farkı nedir?Dört mevsim lastiği olarak da bilinen M+S lastikleri (M= Mud/Çamur, S = Snow/Kar) ancak kış lastiği sembolünü taşıyorsa M+S kış lastiği olarak değerlendirilebilir. Kış lastiği sembolünü taşımayan M+S lastiklerinin kar üzerinde fren mesafelerinin yaz lastiklerinden daha kısa, ancak kış lastiklerinden daha uzun olduğu saptanmıştır. Kış lastiği sembolünü taşımayan M+S lastiklerin, kışın iyi bir kış lastiği, yazın da iyi bir yaz lastiği olamayacağı bilinmelidir.M+S kış lastiği
Hangi araçlarda kış lastikleri zorunludur?Ticari araçlarda kış lastiği kullanma zorunluluğu 1 Aralık’ta başlamaktadır. Teknik açıdan, hava sıcaklığı 7 derecenin altına düşünce kış lastiği kullanılmalıdır. Aracın fabrika verilerine uygun ebatta lastik seçilmeli ve en az 4 mm diş derinliğinde kış lastiği kullanılmalıdır.Yasal olarak 2012 yılında yayınlanan bir genelge ile tüm Türkiye’de hafif ticari araçlar, otobüsler ve kamyonların 01 Aralık – 1 Nisan tarihileri arasında kış lastiği takması zorunludur.Kış lastiğinin araca takılmasında nelere dikkat edilmelidir?Kış lastikleri dört tekerleğe de takılmalıdır, çünkü aracın en kısa mesafede durması hareket edebilmesinden daha önemlidir. İyi bir frenleme performansı ve kararlılık için 4 tekerlekte de kış lastiği şarttır. Sıcaklığın 7 °C’nin altında olduğu yerlerde ambulans, itfaiye, belediye araçları, polis, jandarma, okul servisi, taksi gibi görev araçlarına ve tabii ki şehiriçi ve şehirlerarası yolcu otobüslerine kar yağmadan, yollar buz tutmadan, henüz kışın başında iken kış lastiği takılmalıdır.Araçlara takılması gereken kış lastiği araç üreticisinin önerdiği kış lastiği etiketine uygun olmalıdır. Burada belirtilen lastik etiketindeki hız endeksi dikkate alınmalıdır. Genellikle kış lastiklerinde müsaade edilen azami hız yaz lastiklerine göre daha düşüktür. Kış lastikleri kullanılması durumunda;Kış lastiğinin faydaları ve seçerken dikkat edilecek hususlar nelerdir? Kış lastiği seçilirken mutlaka araç üreticisinin önerdiği lastik ölçüsü kullanılmalıdır. Bu bilgiler kullanıcı el kitabında veya araç üzerinde (genellikle ön kapının iç kısmında) belirtilmiştir. Aracın yetkili servislerinden de bu konuda bilgi alınabilir.Karlı havalarda tekerlekleri patinaja düşürmemek için ne yapılmalıdır?Tekerleklerin patinaj yapmasını engellemek için tekerleklere aktarılan çekiş kuvvetini düşürmek gerekir. Bu da kuru yol ortamında kullanılan vites konumundan bir üst viteste araç kullanmakla sağlanabilir. Kuru zeminlerde aracı ikinci viteste kullanırken, buzlu zeminlerde aynı hızda üçüncü viteste gidilmelidir. Otomatik vitesli araçlarda varsa kış modunda kalkış sağlanmalıdır.Karlı havalarda ve buzlu zeminlerde araç sürerken nelere dikkat edilmelidir? 4X4 araçlarda kış lastiği kullanımı gerekli midir? 4×4 araçların çekiş gücüne güvenerek bu araçlarda kış lastiği kullanılmasına gerek olmadığı yönünde yanlış bir kanaat mevcuttur. Güvenli bir sürüş ve yol tutuş kabiliyeti için soğuk havalarda karlı ve buzlu yollarda 4×4 araçlarda da kış lastiği kullanılmalıdır.Niçin araçta dört lastikte kış lastiği olmalıdır? Araçta sadece 2 lastiğin kış lastiği olması ani frenleme, viraj alma gibi manevralar sırasında aracın kontrolünü zorlaştırır. Bu nedenle kış lastiklerinin dörtlü set olarak kullanılması önerilmektedir. “Güvenli sürüş için 4 lastiği de değiştirin”.4X4’lerin kış bakımlarında nelere dikkat edilmelidir?Aracınızın, dört-teker çekiş özelliğini test edin. Kaygan koşullarda üstün çekiş sağlaması, dört çeker araçların en büyük satış nedenidir. Çoğu sürücünün yaz aylarında 4 çekişe ihtiyacı olmaz. Çok düşük bir bakım gerektirmekle birlikte dört çeker sisteminin kıştan önce düzgün çalışıp çalışmadığını kontrol etmekte fayda vardır. Yukarıdaki uyarı ve önerilerimiz tabiî ki bu araçlar içinde geçerlidir.Kış mevsiminde gövde altı bakımında nelere dikkat edilmelidir?Donma ve buzlanma olasılığına karşı kış aylarında yollar sık sık tuzlanmaktadır. Araç sürülürken yoldan sıçrayan tuzlu suların aracın bazı bölgelerine temas ederek korozyona neden olabildiğini unutmamak gerekir. Bu nedenle özellikle çamurluk civarı ve diğer kısımların sık sık yıkanması gerekir.Kış aylarında buzu ve karı gidermek için kullanılan korozif maddeler gövde altında toplanır. Bu tür maddelerin giderilmemesi, korozyon ve paslanmayı hızlandırır. Aracınızın altında bulunan bu maddeleri gidermek için düzenli olarak normal su ile aracınızın altını yıkamalısınız. Çamur ve diğer maddelerin birikebileceği alanları temizlemeye dikkat edin. Su ile yıkamadan önce, topraklanmış yerleri gevşetin ve yumuşatın. Motor bölmesini yıkadığınızda, yakıt, yağ veya gres artıkları çevreye yayılabilir. Motor bölmesini, araç yıkama kısmında bir yağ ayırıcı bulunan yetkili servislerde veya bir başka yerde yıkayın. Kullanılmış motor yağı, fren sıvısı, şanzıman sıvısı, antifriz, aküler ve lastikler yetkili tasfiye servisleri tarafından veya bu tür malzemelerin değiştirilmesi durumunda bu yükümlülüğü üstlenen satıcı tarafından tasfiye edilmelidir. Bu malzemeler, ev atıklarına veya kanalizasyon sistemlerine atılmamalıdır. Bu tür potansiyel tehlikeli maddeler, çevrede kalıcı kirliliğe yol açabilmektedir. Araç bakımlarını daha çevreci bir düşünceyle gerçekleştirmek gerekir. Çünkü dünya bize emanet ve tabi olarak hepimizin.Araçtan çıkarılan lastikler nasıl muhafaza edilmelidir? Araçtan çıkarılan lastikler; kuru, serin, güneş ışığı almayan ortamlarda güvenli bir şekilde saklanmalıdır. Ya da bu amaca yönelik özel yapılmış depolama tesislerinde muhafaza edilmelidir.Lastik zincirlerinin kullanımında nelere dikkat edilmelidir?Lastiğe, zinciri takmadan önce varsa jant kapakları çıkartılarak çizilmeleri önlenmelidir. Ayrıca zincir imalatçısının talimatlarına uyulmalıdır. Başka lastik boyutlarında zincir kullanılmamalıdır. Zincir takıldıktan yaklaşık 1 km sonra, zincir yeniden sıkılmalıdır. Kar zincirlerinin kullanımı esnasında araç sürüşündeki konforsuzluk doğaldır. Kar zinciriyle araç kullanımlarında;Neden aracınızda kış bakım seti olmalıdır?Soğuk ve yağışlı havalar için içerisinde yedek silecek sıvısı, çekme halatı, buğu önleyici, buz çözücü, kar kazıyıcı ve ön cam için yağmur kaydırıcı bulunan bir bakım seti edinilmesi faydalı olur. Bazı durumlarda şehirlerarası yolculuklarda kış koşulları hızla değişkenlik göstereceğinden bu önlem yaşamsal öneme sahip olabilmektedir.Araçta bulundurulması gereken ekipmanlar nelerdir?Sürücüler her türlü olumsuz durumda sorunlarını halletmesi için gerekli ekipmanları araçlarında bulundurmalıdırlar. En başta karlı ve buzlu yollar için kar/kış zinciri gereklidir. Takoz ve çekme halatı da hayat kurtaran ekipmanlardandır. Yedek lastik, takviye akü kablosu ve ilk yardım seti de vazgeçilmezlerden olmalı. Bunlara ilave olarak; el feneri, reflektör, yangın söndürme tüpü, kriko, battaniye, eldiven ve bir miktar içme suyu araçta bulundurulmalıdır.Sonuç:Özetle yapılması gerekenlerin başında; öncelikle diş derinliği uygun olan kış lastiği kullanımıdır. Radyatördeki suyun donmasını engellemek için motor suyunun antifriz miktarının yeterliliğinden emin olunmalıdır. Kış aylarında araçlar daha fazla elektrik sarf eder. Başta buji kabloları kontrol edilmeli ve ardında da akü kutup başları temizlenmelidir. V kayışı gerginliği, sileceklerin iyi çalışıp çalışmadığını, hava, yağ ve yakıt filtrelerinin bakımlı olup olmadığı kontrol edilmelidir. Silecek suyu eksikse tamamlanmalıdır. Ayrıca su fışkırtma fıskiyelerinin açısının uygun ve ucunun açık olduğundan emin olunmalıdır. Dona maruz kalmış araç camlarına sıcak su dökülmemelidir. Bu durum camların çatlamasına sebep olabilir. Motor yağı kontrol edilmelidir. Isıtma, havalandırma ve klimatizasyon sisteminin performansı kontrol edilmelidir. Gerekirse klimanın polen filtresi değiştirilmelidir. Karbüratörlü araçlarda, gerek varsa karbüratör ve ateşleme sisteminin bakımları da yaptırılmalıdır.Yrd. Doç. Dr. Abdullah DEMİROtogüncel Web S
itesi Genel YönetmeniMarmara Üniversitesi Teknoloji Fakültesi Öğretim Üyesi